Iets egoïstischer leren worden – hoe zelfzorg kinderen sterker maakt

Het moment in de keuken

In tranen komt Elissa naar me toe. Ik kijk verbaasd op. Ik ben net terug van boodschappen doen en sta met een vrolijk gevoel in de keuken te koken. Het ruikt heerlijk naar knoflook en ui, en ik voel me opgelucht omdat het me eindelijk gelukt is om de dingen eens anders aan te pakken.

Voordat ik de deur uitging, besloot ik bewust níét terug te vallen in mijn oude patroon: alles zelf doen—van opruimen tot koken, van stofzuigen tot was ophangen. Ik vroeg Milan en Elissa of zij, terwijl ik weg was, ieder een klein deel zouden oppakken. Zij hadden tenslotte de hele middag vrij. En eerlijk: ik wilde óók eens thuiskomen in een huis waar niet alles op mijn schouders lag, zodat er tijd en energie overbleef voor iets ontspannends.

Als ik terugkom, ziet het er keurig uit. De woonkamer is netjes en er hangt rust in huis. Milan ligt ontspannen op de bank, aait de kat en luistert naar een luisterboek. Het oogt vredig. Ik denk: wat fijn dat het zo goed ging! Tot Elissa ineens voor me staat, met betraande ogen. Haar gezicht vertelt een ander verhaal.

Geen hotel

Mijn vrolijke stemming houdt even pas op de plaats. Ik was juist blij dat ik mijn automatisme had doorbroken. Eindelijk had ik taken verdeeld en gevraagd of de kinderen meehielpen. Ze weten dat het hier geen hotel is—dat we allemaal een aandeel hebben in het huishouden. Zij een veel kleiner deel dan de mijne, maar wél iets. Dus… wat ging er mis?

Met overslaande stem zegt Elissa: “Milan zat de hele tijd op de bank. Hij heeft niks gedaan. Ik heb álles gedaan. Omdat ik wilde dat jij blij zou zijn als je thuiskwam. Maar het voelt niet eerlijk.”

Ach, meiske toch. Ik voel met haar mee. Ze heeft gelijk. Het gebeurt vaker dat Milan vergeet wat ik hem vraag en dat zij zijn klus erbij pakt, omdat ze wil dat ik blij ben. Maar dit keer is de maat vol. Ze voelt de ongelijkheid en is het zat. En ergens vind ik dat prachtig, want het betekent dat ze haar grens begint te voelen—én er iets mee doet, door het tegen mij te zeggen.

Goed zorgen voor anderen begint bij jezelf

Ik trek haar tegen me aan en geef haar een dikke knuffel. “Dankjewel, lieverd. Het is ontzettend lief dat je dat deed. Maar weet je? Ik deed vroeger—en zelfs toen ik al lang volwassen was—precies hetzelfde. Ik pakte zonder klagen de klussen op die eigenlijk bij een ander lagen. En daarna was ik verdrietig omdat niemand zag hoeveel ik deed. Ondertussen wilde ik zelf óók graag iets leuks doen, maar daar kwam ik dan niet meer aan toe.”

Ik vertel haar wat ik bij veel vrouwen zie—en af en toe nog steeds bij mezelf. We zorgen dat alles loopt, zelfs als dat betekent dat we onszelf vergeten. We raken overbelast en voelen ons ondergewaardeerd, omdat we niet zeggen dat het te veel is. We pakken dingen op die niet onze verantwoordelijkheid zijn. En we lopen erop leeg, juist omdat onze bijdrage vaak niet eens wordt gezien. We brengen het te bescheiden, te stilletjes, en verwachten dat iemand het opmerkt. Maar dat gebeurt vaak niet. Zo komt er geen waardering waar we op hopen—én niet de tijd voor onszelf die we zó verdienen. Tijd die de ander wél kreeg, omdat wij diens taak hadden overgenomen.

“Goed zorgen voor jezelf is geen egoïsme, maar een voorwaarde om op een gezonde manier voor anderen te zorgen.”

Ik zeg tegen haar: “Dat patroon mogen we doorbreken. Jij hoeft niet dezelfde fout te maken als ik jarenlang deed.”

Een nieuwe afspraak

Elissa kijkt me verbaasd aan. Ze had duidelijk een andere reactie verwacht. Er zijn nog steeds tranen, maar nu vermengd met verwondering.

Ik glimlach. “Laten we afspreken dat jij vanaf nu niet meer de klussen van je broer oppakt. Doe alleen jóuw deel. Dat is genoeg.”

Ze aarzelt. “Ja maar mama, dan word je straks boos omdat niet alles gedaan is.”

Ik schud mijn hoofd. “Nee. Dan zeg je gewoon: ik heb mijn deel gedaan. Verder niks. Je hoeft ook niet te verklikken dat Milan het niet deed. Dat zie ik zelf wel, en dan regel ík het. Jij hoeft daar geen zorgen over te hebben.”

Er verschijnt een klein glimlachje, nog nat van de tranen. In haar ogen zie ik vertrouwen. Ze weet nu dat ze mag zorgen voor zichzelf, zonder bang te hoeven zijn dat ze mij teleurstelt of boos maakt.

Verantwoordelijkheid bij de ander laten

Later die avond heb ik een rustig gesprek met Milan. Hij geeft eerlijk toe: “Ik was zo afgeleid door de kat en mijn luisterboek dat ik het helemaal vergeten ben. Sorry mam.”

Wat fijn dat hij niet in de verdediging schiet—geen boosheid, geen smoesjes. Gewoon eerlijk. We kijken samen naar oplossingen: een timer zetten, een briefje naast hem leggen, of zijn luisterboek pas starten als de klus gedaan is.

Ik benadruk dat dit zíjn verantwoordelijkheid is. Verantwoordelijkheid kun je niet bij een ander neerleggen; ze hoort bij degene die de taak heeft. En dát moeten kinderen leren: afspraken nakomen ligt bij henzelf, niet bij degene die toevallig gevoeliger is voor harmonie.

Minder bescheiden, meer zichtbaar

Nog wat later, als ik Elissa naar bed breng, bedenk ik iets belangrijks. “Weet je, als je tóch een keer een klus van Milan erbij doet, vertel dat dan juist aan mij. Het is goed als vrouwen leren om minder bescheiden te zijn. Vertel wat je gedaan hebt, zodat je er ook waardering voor krijgt.”

Ik leg uit dat prestaties vaak onzichtbaar blijven omdat we ze niet benoemen. En dat dit niet alleen thuis speelt, maar ook op school, in relaties en op het werk. Te vaak wachten vrouwen en meisjes tot iemand vanzelf ziet hoeveel ze doen. Maar dat gebeurt niet altijd.

Door nu al te oefenen—in een veilige setting thuis—leert ze dat het geen opscheppen is om te vertellen wat je hebt gedaan. Het is simpelweg jezelf zichtbaar maken.

En ze pakt het op. Twee weken later komt ze stralend naar me toe: “Mam, ik heb mijn deel van de afwas gedaan.” Een paar dagen daarna zegt ze trots: “Ik heb als verrassing je boodschappentas opgeruimd.”

Ik geef haar een dikke knuffel. Ik ben trots, omdat ze oefent in de balans tussen lief zijn voor een ander én goed zorgen voor zichzelf.

De bredere context

Dit ene moment in de keuken leert ons alle drie iets. Voor Elissa: dat zorgen voor een ander niet betekent dat je je eigen grenzen moet overschrijden. Voor Milan: dat verantwoordelijkheid bij jezelf ligt en dat afspraken nakomen oefening vraagt. Voor mij: dat loslaten moeilijk is, maar dat ik mijn kinderen juist help groeien als ik niet alles zelf doe.

“Iets egoïstischer zijn maakt je niet hard, maar helpt je juist om in balans te blijven.”

En breder gezien stel ik mezelf de vraag: hoeveel meisjes en vrouwen zouden minder opgebrand raken als we dit allemaal jong leren? Hoeveel gelijkwaardiger zouden relaties en werkplekken worden als iedereen verantwoordelijkheid nam voor zijn eigen deel, en zichtbaarder durfde te zijn over wat hij of zij doet?

Meer lezen?

• Over zichtbaarheid, genderrollen en zelfbeeld bij meisjes: Better be sorry than sweet – de negatieve impact van een onschuldig lijkende slogan op het zelfbeeld van meisjes.

• Over mildheid, talenten en de wijsheid van pubers: Wat ik leerde van Milans schooltijd.

Samenvatting – lessen uit dit verhaal

• Zorgen voor anderen mag nooit ten koste gaan van jezelf.

• Spreek uit wat je doet, zodat het zichtbaar en gewaardeerd wordt.

• Geef kinderen verantwoordelijkheid voor hun eigen taken.

• Help ze strategieën te vinden om afspraken na te komen.

• Iets egoïstischer zijn creëert juist gezonde balans.

• Zelfzorg en verantwoordelijkheid zijn levensvaardigheden die kinderen een leven lang meenemen.

Growing Parents = Growing Kids

Neem deze week eens de tijd om eerlijk naar jezelf te kijken. Waar draag jij verantwoordelijkheid die eigenlijk niet van jou is? Waar pak jij taken op die een ander zou moeten doen? En hoe vaak verwacht jij misschien dat je kind dat doet?

Hoe zou het zijn om die verantwoordelijkheid écht bij de ander te laten—en tegelijkertijd zichtbaarder te maken wat jij wél doet? Probeer het een week en ervaar hoe bevrijdend dat voelt.