Pubers, wat moet je ermee?! 5 Tips

Daarom ben ik bezig met het schrijven van de e-learning ‘Pubers, wat moet je ermee?!’. Onder meer het werk van Puberprofessor Eveline Crone vormt de basis van deze e-learning met verrassende achtergrondinfo over de puberteit, die je helpt ontspannen, fijner samen leven en vooral genieten van deze bijzondere levensfase van je kind. In deze blog over pubers alvast 5 tips.

1. Kennis geeft souplesse

Als ouders zijn we eigenlijk nogal onvoorbereid als we een kind krijgen. We hebben er geen opleiding voor gedaan, zelfs geen workshop. We baseren onze opvoedaanpak vooral op hoe we zelf zijn opgevoed: de dingen die we onze ouders goed vonden doen, nemen we over. De vervelende dingen proberen we anders aan te pakken. En her en der lezen we wat en bespreken het eventueel soms met mensen uit onze omgeving. Zo leren we al doende een boel en brengen we het er meestal best goed van af.

Maar regelmatig struikelen we nog, of botsen we flink met ons kind en weten we niet goed hoe dit beter aan te pakken. Op dat soort momenten denk ik wel eens aan de parabel van de houthakker; die had het zo druk had met houthakken, dat hij geen tijd nam om zijn bijl te slijpen, waardoor het hem veel meer moeite kostte om het werk gedaan te krijgen dan wanneer hij zo af en toe wél tijd had genomen om zijn materiaal scherp te houden. Het kost je even wat tijd, maar levert je veel meer tijd en energie op.

2. Verdiep je samen met je (pré-)puber in ‘de puberteit’

Om die reden vind ik het – nu Milan een echt puber is – boeiend om me meer te verdiepen in puberteit. Zo keek ik 2 jaar geleden naar een webinar over puberteit met prof. Eveline Crone, Hoogleraar Neurocognitieve Ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Leiden. Ze wordt ook wel Puberprofessor genoemd, vanwege haar onderzoeksgebied (en boek over) pubers. Ze gaf enthousiast waardevolle tips (haar enthousiasme over pubers werkte erg aanstekelijk) en daarnaast was het fijn om even verbinding te voelen met andere puberouders via hun verhalen en zorgen.

Maar het leukste was dat Milan even langs kwam lopen om me wat te vragen; hij keek even mee, bleef nog wat langer hangen en uiteindelijk schoof hij maar naast me aan. Hij vond het wel boeiend om te horen wat hem te wachten stond aan veranderingen in z’n lijf en in z’n brein. Over het natuurlijke en daarmee onvermijdelijke losmaken van je ouders (en de botsingen die daar bij horen) en over de zorgen die ouders zich ondertussen maken. Ook luisterde hij nieuwsgierig mee met de tips die wij als luisterende ouders kregen over hoe we met die pubers om moeten gaan (vooral met humor, empathie, geduld en ze wat ruimte geven om zichzelf en hun pad uit te vinden).

Dat hij nu meer over de puberteit weet, maar ook over hoe lastig het voor ouders soms is om een puberkind te hebben en daar op de juiste manier mee om te gaan – met die lastige balans tussen vrijheid geven en beschermen tegen gevaren die ze zelf nog niet zien, luisteren en gehoord worden (en zonder dat Milan zich persoonlijk aangesproken hoefde te voelen) – zorgt ervoor dat hij nu meer ontspannen en begripvoller is. Zowel als hij zich bijvoorbeeld chagrijnig of moe voelt, als wanneer ik even streng ben terwijl hij vrijheid wil. Dat begrip voor wat er gebeurt en voor elkaars positie, zorgt echt voor ontspanning.

3. Zie het nut van domme dingen doen (en ander typisch pubergedrag)

Naderhand hadden we er een nog mooi gesprek over, beetje op meta-niveau, beschouwend. Wat het nut is van puberteit (je eigen identiteit ontwikkelen door je te spiegelen aan leeftijdsgenoten en af te zetten tegen je ouders), waarom je dan gaat doen. Hoe die hormonen op je inwerken (waardoor je je soms heel raar kunt voelen, of ineens boos wordt, terwijl je achteraf niet snapt waarom).

En bijvoorbeeld waarom je als puber regelmatig ‘domme dingen’ doet: omdat je brein al z’n eigen plan wil trekken, maar de prefrontale cortex nog niet ver genoeg is ontwikkeld om de consequenties te voorzien. Dat heeft soms wat nadelige consequenties, maar tegelijk is het onmisbaar, omdat het je dat zetje geeft om je eigen pad te ontdekken. Dat je als ouders dan moet balanceren tussen het zijn van de ‘externe prefrontale cortex’ voor je kind (om het te beschermen tegen de te grote negatieve consequenties) en het tegelijk de ruimte te geven om zelf dingen uit te proberen, fouten te maken en daarvan te leren. Ook mij helpt het om geduldig te blijven, bijvoorbeeld als hij ineens ontploft, of zich terugtrekt op zijn kamer en alleen wil zijn. Of als hij weer eens de directe beloning van het gamen voor heeft laten gaan op de verstandige keuze en uitgestelde beloning van een goed cijfer. Het past helemaal bij deze fase. Soms geef ik het de ruimte, soms even niet, maar dat ik het hem niet persoonlijk kwalijk neem is goed voor ons allebei. En helpt bovendien om die punten met humor te benaderen.

4. Bespreek de belangrijkste onderwerpen alvast vóór de (pré-)puberteit: dan luisteren ze nog…

Het jaar voor Milan naar de middelbare school ging, realiseerde ik me dat ineens dat hij nog (net) geen puber was. En dat kinderen vanaf de puberteit een stuk minder naar hun ouders willen luisteren. Ik vroeg me af welke onderwerpen ik met hem en Elissa besproken wilde hebben vóór ze zich steeds meer tegen me af zouden gaan zetten. En ze niet meer zouden willen luisteren naar mijn goedbedoelde adviezen, alles op hun eigen manier zouden willen aanpakken, of onderwerpen te gênant zouden gaan vinden.

Ik schreef er toen de veelgelezen Growing Kids blog ‘Welke levenslessen wil jij je kind meegeven?’ over.

Ik kwam toen uit op een heel rijtje onderwerpen, waaronder deze:

• Authenticiteit, geloven in je eigenheid en eigen-wijs durven zijn.

• Je eigen keuzes (durven) maken én daar verantwoordelijkheid voor nemen.

• Assertiviteit, je grenzen aangeven, uitspreken wat jij zelf wilt en ‘nee’ leren zeggen.

• Leren leren, leerkuilen en doorzetten, Growth Mindset, Grit, uitstelgedrag en mogen falen.

• Sociale en emotionele intelligentie, vriendschappen opbouwen, goed ruziemaken, relatie hebben, assertiviteit.

• Leren omgaan met tegenslagen, veerkracht opbouwen

• En ook ‘lastige onderwerpen’ (voor ons als ouders) zoals het veranderende lichaam, verliefdheid, seksualiteit, alcohol/roken/verslavingen e.d.

Ik merk nu dat, doordat ik die onderwerpen al met regelmaat langs heb laten komen in de opvoeding vóór ze in de puberteit waren, de gesprekken – en de puberteit van Milan – vooralsnog behoorlijk soepel verlopen. Datzelfde idee kwam ik ook tegen in het boek ’14 Talks by age 14′. Bovendien geeft het een helder 5-stappen aanpak voor hoe je die gesprekken (en ook tijdens de puberteit) open en soepel kunt laten verlopen. Het lezen waard!

5. Gedeelde smart is halve smart

En soms wil je even helemaal geen tips, maar herkenbare verhalen van andere puberouders lezen en heel hard meelachen. Dan zijn de heerlijke blogs TIS HIER GEEN HOTEL (‘voor iedereen met een puber in huis’) echt een aanrader!

>> Tegen welke problemen met jouw puber loop jij op? Of juist hilarische situaties. Waar zou jij meer kennis over willen opbouwen? Laat het me weten in de comments: dan kan ik het meenemen in mijn zoektocht naar interessante boeken, opvoedaanpakken, filmpjes en verwerken in mijn blogs.