Boosheid is geen probleem om op te lossen, maar een emotie om te begrijpen - In 4 stappen effectief omgaan met de boosheid van je kind

Het moment in de auto

Het is zondag, begin van de middag. We zitten in de auto, op weg naar een lunchafspraak met vrienden. Milan vraagt me vanaf de achterbank hoe laat we weer thuis zijn. Ik vertel hem dat we na de lunch nog even bij oude buren langsgaan, en dat we ’s avonds rustig thuis zijn.

“Fijn, dan kan ik mijn bonus-half-uur beeldschermen doen,” zegt hij opgewekt.
(Milan en Elissa kunnen die bonustijd verdienen als ze zich een week lang aan hun beeldschermtijd houden – zie ook mijn blog Verleidelijke marshmallows en beeldschermen).

Ik glimlach, want ik had deze opmerking al verwacht. Maar helaas moet ik hem teleurstellen.
“Milan, je weet dat je die bonustijd alleen krijgt als je je aan de beeldschermtijd houdt. En vrijdag heb je flink langer gespeeld. Ik heb toen niets gezegd, omdat ik wil dat je zelf leert op je tijd te letten. Maar dat betekent wel: geen bonustijd dit weekend.”

Het blijft even stil.

Elissa zou waarschijnlijk balen, maar het accepteren. Milan niet. Hij ontploft.

Wanneer boosheid overneemt

Zijn stem schiet omhoog: “Ik héb me eraan gehouden! Dit is niet eerlijk! Jij beslist dit zomaar, nu kan ik er niks meer aan doen!”
Zijn boosheid vult de auto. Elissa schrikt. En eerlijk gezegd: ik ook.

Ik weet dat ik nu kan kiezen. Mee in zijn emotie – of aanwezig blijven. En dan herinner ik me de BABA-methode© van Esther Bergsma, die ik jaren geleden leerde toen een orthopedagoge me tipte dat Milan hoogsensitief is.

De BABA-methode© – een houvast bij hevige emoties

“Hoogsensitieve kinderen reageren intenser. Ze genieten dieper, maar zijn ook ontroostbaar of woedend over dingen die hen niet bevallen. De standaard-opvoedmethodes werken niet: een luide stem of straf maakt hen alleen maar overstuur.”
— Esther Bergsma, auteur van Hoogsensitieve kinderen

De methode bleek niet alleen bij hoogsensitieve kinderen te werken, maar bij élk kind dat boos of overmand is door emoties. Want wat ze nodig hebben, is niet een ouder die hen corrigeert, maar eentje die hen begrijpt.

In 4 stappen effectief omgaan met boosheid

De BABA-methode staat voor: Begrijp – Accepteer – Begrens – Alternatief.
Een eenvoudige structuur, maar zó effectief.

1. Begrijp

Heb begrip voor de achtergrond van het gedrag. Boosheid komt nooit uit het niets.
Probeer te begrijpen waarom je kind reageert zoals het doet – en help hem dat zelf ook te zien. Alleen al dit stukje erkenning brengt ontspanning.

2. Accepteer

Accepteer de gevoelens. Gevoelens zijn niet goed of fout, ze zijn er gewoon.
Je kind mág boos, verdrietig of teleurgesteld zijn. Het is de uiting die soms niet oké is – niet het gevoel zelf.

3. Begrens

Zodra je kind zich gehoord voelt, kun je rustig begrenzen. Benoem wat niet acceptabel is: schreeuwen, slaan, trappen. Grenzen geven veiligheid en houvast.

4. Alternatief

Zoek samen naar een andere manier om met die boosheid om te gaan. Wat had hij kunnen doen of zeggen? En hoe kun jij hem daarin helpen?

“Het probleem is niet dat je kind niet wil luisteren, maar dat hij niet wéét hoe het anders kan. Door de overweldigende emoties kan hij alleen reageren vanuit automatisme.”
— Esther Bergsma, hoogsensitief.nl

Toegepast op Milan

Ik adem diep in en zeg tegen Milan:
“Ik snap dat je teleurgesteld bent. Je had zin om verder te bouwen aan je Minecraft-hotel – dat hotel waar papa aan werkt, inspireerde je. En nu mag dat niet. Dat is echt balen.”

Ik zie zijn gespannen schouders iets zakken.

Dan vervolg ik:
“Misschien had je vrijdag niet door dat je te lang speelde. Of misschien dacht je: ‘Mama merkt het vast niet.’ Dat maakt niet uit. Feit blijft dat de tijd overschreden is. En dat betekent: geen bonustijd. Anders zou het zijn alsof je alvast de binnenkant van de marshmallow opeet en toch de bonus krijgt.”

Hij lacht even – hij kent de Marshmallowtest maar al te goed.

Ik zeg hem dat het oké is om teleurgesteld en boos te zijn. Maar niet om te schoppen, schreeuwen of chagrijnig te doen tegen Elissa.
Als alternatief stel ik voor dat hij volgende keer even zegt dat hij baalt. Of dat we een herinnering maken vóór het beeldschermen.

De omslag

Even later kalmeert Milan. Zijn boosheid zakt.
En dan, heel zacht: “Mama, mag ik een knuffel als we uitstappen? Dat heb ik even nodig.”

Zodra we parkeren, stap ik uit en geef hem die knuffel. Zijn lijf ontspant, zijn ogen verzachten.
Even later vertelt hij alweer enthousiast hoe hij zijn hotel verder gaat bouwen zodra het weer mag.
En hoe hij komende week beter op zijn tijd gaat letten.

Verbinding hersteld. Boosheid verwerkt. Groei bereikt – bij ons allebei.

Waarom deze aanpak werkt

De kracht van de BABA-methode zit in de volgorde: eerst verbinden, dan begrenzen.
Wanneer een kind zich veilig en gezien voelt, kan het leren van wat er gebeurde. Zonder schaamte of strijd.

Ouders die op deze manier reageren, leren hun kinderen iets groters dan gehoorzaamheid: zelfinzicht en emotionele regulatie.
En dat is misschien wel de belangrijkste vaardigheid voor later – in vriendschappen, relaties, werk en zelfvertrouwen.

Samenvattend

De 4 stappen om effectief met boosheid van je kind om te gaan:

1. Begrijp waar het gedrag vandaan komt.

2. Accepteer de gevoelens, niet per se het gedrag.

3. Begrens rustig wat niet kan.

4. Bied een alternatief om het de volgende keer anders te doen.

Zo bouw je niet alleen rust in huis, maar ook veerkracht in je kind.

Groeiende ouders = groeiende kinderen

Sta eens stil bij hoe jij reageert op boosheid.
Ben je geneigd te corrigeren of te begrijpen?
Wat doet jouw eigen boosheid met je — en wat laat je kind jou daarin spiegelen?

Probeer deze week eens bewust één moment van boosheid (bij je kind of bij jezelf) te observeren in plaats van te corrigeren.
Wat gebeurt er dan? Wat verandert er in de sfeer, in jullie contact?

Kleine verschuivingen in bewustzijn brengen vaak de grootste veranderingen.

Bijpassende blog

• 💛 De waarde van emoties – wat je kind (en jij) kan leren van spijt – over hoe emoties richting geven aan groei.