Puberzoon + schoolresultaten = oefening in loslaten

Milans eerste jaar op de middelbare school was een lastige; Corona-tijd, dus geen kennismakingsweek met je nieuwe klasgenoten en mentor of docenten, veel thuisonderwijs via Zoom. Dus ja, dan is aan het eind van het jaar er niet al te florissant voor staan best begrijpelijk. Ik heb hem geholpen met doorbikkelen voor zijn huiswerkopdrachten en proefwerken als hij er moedeloos (of lui) met de pet naar wilde gooien. En gelukkig kreeg hij zijn cijfers net voldoende omhoog om over te kunnen gaan.

Ik ben geen overprotective moeder, die haar kinderen teleurstellingen en tegenslagen wil besparen. Ik gun het ze om die mee te maken; al was het maar omdat dat bijdraagt aan hun veerkracht en ze er nuttige dingen van leren.

Ik ben ook geen tiger mom die hen wil pushen de allerbeste resultaten te halen en ze daarom op de huid zit om nog harder te leren en beter hun best te doen.

Waarom ik me er dan zo voor in zet?

Ik herken zijn worstelingen; die had ik ook op de middelbare school. De basisschool ging me fluitend en met veel plezier af. Milan net zo. Maar toen ik enthousiast op het gymnasium begon, bleek al snel dat ik grote moeite had met talen leren. Het werd dus nogal een kwelling met dat Frans, Duits en ook nog Grieks en Latijn erbij. De leerstrategie van medeleerlingen (even woordjes, of aardrijkskunde, of geschiedenis) erin stampen werkte voor mij helaas totaal niet. Na 10x herhalen wist ik nog maar een kwart. En dat kon ik de volgende dag gewoon weer vergeten zijn…

Hoe dan wel te leren? Ik heb het in mijn middelbareschooltijd niet weten te ontdekken. Het zorgde voor voortdurend uitstelgedrag, elk jaar slechtere cijfers, met als dieptepunt 5 VWO. Die wilde ik in de laatste proefwerkperiode van dat jaar wilde rechttrekken, maar een hersenschudding blokkeerde dit plan (ik mocht over, maar zag zakken in het examenjaar helemaal niet zitten). Dus deed 5 VWO liever nog een keer.

De 2e keer 5 VWO was geen pretje, onder andere door het gemis van mijn oude jaargenoten. Maar met veel doorzettingsvermogen heb ik 5 en 6 VWO uiteindelijk vrij goed afgerond. Enigszins een uitputtingsslag, niet heel veel plezier in het leren, maar het was gelukt. Alleen had mijn zelfvertrouwen een aardige knauw gekregen.

Fast forward: Op mijn 36e kreeg ik een burn-out. Mijn verantwoordelijkheidsgevoel en doorzettingsvermogen zorgden er wel voor dat ik ieder moment dat ik, zodra ik maar een beetje energie voelde, zo snel mogelijk weer benutte. En binnen een jaar werkte ik weer volledig. Maar een jaar later ging het toch mis; burn-out 2. Opnieuw weer het proces in van ondanks dodelijk vermoeid en depressief zijn proberen weer op te krabbelen en het werken weer op te bouwen.

Hierbij werd ik begeleid door een fijne coach. Na meerdere sessies zei ik – in tranen – tegen haar dat ik zó graag beter wilde presteren, maar al sinds mijn middelbare schooltijd regelmatig wanhopig werd van de moeite die leren mij kostte, mijn vergeetachtigheid, de mistigheid van mijn brein en hoe moe en afgeleid ik werd van drukte zoals in de kantoortuin waar ik werkte. Waarop mijn coach zei:

“Ik snap niet dat ik hier niet eerder aan heb gedacht. Maar ik denk dat jij wel eens ADD zou kunnen hebben. Ik denk dat het een goed idee zou kunnen zijn als jij je daar eens op laat onderzoeken.”

Dus dat heb ik laten doen. En ze bleek het goed te hebben ingeschat.

De dag van de uitslag was ik opgelucht. Ik wist wat ik had. Waar het aan lag. Eindelijk snapte ik waarom ik functioneerde zoals ik functioneerde. Dat er niets mis was met mijn intelligentie en dat ik mezelf niets meer kwalijk hoefde te nemen. Dat de werking van mijn brein gewoon net wat anders was dan bij veel mensen.

De twee weken erna werd ik juist erg verdrietig; mijn hele leven had ik mezelf onnodig zo bekritiseerd om die onhandige kanten. Was ik onnodig teleurgesteld geweest in mezelf

Gelukkig zei mijn coach: “Wees mild voor jezelf; je kunt er niets aan doen dat jouw brein zo werkt. Vanaf nu weet je dat dit de oorzaak is, wat je kunt doen om die minpunten te ondervangen of verminderen én wat je bijbehorende talenten zijn.”

Terug naar nu.

Al sinds de basisschooltijd van Milan heb ik een sterk vermoeden dat ook hij ADD heeft. En onderzoek van een kinderpsychologe geeft daar ook aanleiding toe. Die (mogelijke) ADD geeft hem mooie kwaliteiten, maar ik zie hem ook worstelen met veel van dezelfde dingen als waar ik mee worstelde. Net anders, maar met sterke overeenkomsten.

Dus in zijn eerste middelbareschooljaar wilde ik niets liever dan de leerstrategieën die ik inmiddels had geleerd aan hem meegeven, zodat hij minder zou hoeven struikelen, minder teleurgesteld zou hoeven raken, minder onnodige onvoldoendes zou halen en vooral meer plezier in leren zou hebben dan ik had.

Jaar 1 op de middelbare school bleek ging niet al te soepel, maar dat was deels aan Corona te wijten en aan wat zijn mentor de ‘Gymnasiumziekte’ noemt; je bent vanuit de basisschool gewend dat je niets hoeft te doen om goede cijfers te halen, en op de middelbare school blijf je in diezelfde houding door gaan. Die dan echter niet meer voldoende is.

Jaar 2 was helaas ook nog een Corona-jaar. De momenten op school was Milan gemotiveerd, maar thuis ging het leren moeizaam. De cijfers spraken boekdelen.

Nu is het zijn 3e jaar. Aan het begin van het jaar vroeg ik hem hoe hij door mij gesupport wilde worden. Ik wilde hem niet meer zo achter de broek aan zitten als de twee jaren daarvoor, want dat kostte mij teveel energie, was niet goed voor onze band en een puber moet ook de ruimte krijgen zijn eigen plan te maken (en eventueel te struikelen). Hij wilde het zelf doen, op zijn manier, met alleen hulp bij de toetsplanning.

De cijfers na periode 1 waren zorgwekkend slecht. Nu is het toetsperiode 2. En deze keer wil hij het helemaal zelf doen, op zijn manier.

Ik vind het lastig hoe ik hiermee om moet gaan. Aan de ene kant wil ik zo graag dat hij – eventueel met mijn hulp – leerstrategieën ontdekt waardoor hij leren makkelijker en wie weet ook leuker gaat vinden. Dat hij gemotiveerder wordt. Maar hij heeft de leeftijd dat hij zijn manier wil ontdekken. Zelfstandig wil zijn. Zijn eigen fouten wil kunnen maken. Dat gun ik hem.

Tegelijk weet ik dat het brein van pubers de langeretermijngevolgen van acties (of van uitstellen) niet voelt, maar gedreven wordt vanuit kortetermijn beloningen. Dus ieder binnenkomend appje van zijn vrienden en klasgenoten direct bekijken en beantwoorden is voor hem op dit moment veel interessanter dan gefocust leren. Net als stiekem even wat gamen als hij niet in de gaten gehouden wordt, luieren, de kat knuffelen of weer wat eten. Met als consequentie dat de leerstof bij hem, met zijn snel afgeleide, dromerige ADD-brein, niet voldoende blijft hangen om okay cijfers te halen.

Ik vraag mezelf af: Wat kan ik nu het beste doen? Niet: wat wil ik dat hij doet. Maar: waar heeft Milan het meeste aan?

Ik vertel hem over mijn ADD. Over de daarna geleerde leerstrategieën en meer leerplezier. Ik vertel hem over mijn ervaring met blijven zitten. En daarna geef ik hem ruimte. Ik wil geen ouder zijn die zijn kind voortdurend pusht. Die het een pad op duwt dat ik voor hem bedenk. Ik gun het Milan om zijn eigen pad en zijn intrinsieke motivatie te vinden. En zijn eigen struikelmomenten. Want ik denk dat dat hem het meeste zal helpen.

Oh wat is dat loslaten lastig… Maar hij is niet ik. Hij heeft zijn pad. En hij heeft me al veel vaker positief verrast.