Not yet - Growth Mindset versus Fixed Mindset: waarom je kind sterker en zelfverzekerder wordt van fouten (mogen) maken

Mijn perfectionisme - en daarmee faalangst - heeft me vaak in de weg gezeten. Bijvoorbeeld: toen we rond mijn 15e een Amerikaanse scholier in huis hadden, was dat de ideale gelegenheid om m’n Engels goed te oefenen. Maar ik was zó bang fouten te maken, dat ik dat hele jaar vrijwel alleen Nederlands tegen hem sprak (wat hij in 3 maanden onder de knie had, doordat hij het heel veel oefende). Zo jammer, zo’n gemiste kans…

Inmiddels heb ik ontdekt dat perfectionisme hoort bij een belemmerende Fixed Mindset. Ik gun Milan en Elissa juist een Growth Mindset.

“Ik durf het niet verkeerd te doen”

Ik doe net of ik niets door heb, en leg haar de volgende opdracht uit; ik stel haar de vraag die in het boekje staat: “What do you like to do in the morning”? In het Nederlands geeft ze antwoord. Ik: “Kun je dat ook in het Engels zeggen, Elissa?” Elissa: “Dat durf ik niet, want ik weet niet hoe ik het moet uitspreken, en ik wil het niet verkeerd doen”. Zo herkenbaar.

De kracht van geloven dat je jezelf kan verbeteren

Toen dacht ik aan de TEDtalk van Carol Dweck: ‘The Power of believing that you can improve’ (bijna 10 MLN views). Zij heeft veel baanbrekend onderzoek gedaan naar Growth & Fixed Mindset van scholieren en studenten, en het effect van die mindset op hun leervermogen en hun zelfvertrouwen.

Wat blijkt: Kinderen met een Growth Mindset geloven dat ze hun vaardigheden kunnen ontwikkelen door te oefenen. Zij reageren positief op moeilijke uitdagingen: ze zien het als een interessante uitdaging, en bij falen gaan ze harder studeren. Kinderen met een Fixed Mindset hebben de overtuiging dat hun intelligentie een vaststaand iets is, en dat een test dus een beoordeling is of ze slim/goed bevonden worden. Zij gaan moeilijke uitdagingen juist vermijden, of vals spelen, of op zoek naar iemand die een nóg slechter resultaat heeft behaald dan zij.

Growth Mindset / Groei-instelling

Na die talk besefte ik me ineens dat ik altijd – onbewust – heb gedacht dat intelligentie en competenties een vaststaand iets waren. De dingen waar ik goed in was (leren, tekenen, creatieve dingen, balsporten) deed ik alleen als ik zeker wist dat ik goed zou presteren. Waren anderen beter, dan stopte ik ermee, omdat ik niet meer durfde. En de dingen die ik niet goed kon (bijvoorbeeld Engels spreken, zwemmen, scheikunde), deed ik vooral niet, omdat ik me schaamde voor m’n imperfecte prestaties.

Maar door het horen van deze talk besefte ik me dat ik mezelf daar enorm mee beperk. Want door alles wat je nog niet goed kunt uit de weg te gaan, ontneem je jezelf de kans om er goed in te wórden. Bovendien ontneem je jezelf het plezier van het proces van oefenen en merken dat je steeds een beetje beter wordt.

De kracht van ‘nog niet’

Beter worden is erg moeilijk als je docent / ouders / grote broer / klasgenootjes enthousiast zijn over perfecte resultaten en fouten bestraffen. Om robuuste, weerbare, leergierige kinderen te creëren, moeten we volgens Carol stoppen met het prijzen van hun intelligentie of talent. Wat we wél moeten doen, is hun inzet, aanpak, concentratie- vermogen, doorzettingsvermogen en vooruitgang prijzen. Niet: je kunt dit niet / je resultaat is niet goed. Maar: je kunt het nóg niet, met doorzetten kun je het straks wél / is je resultaat straks wél goed!

Fouten maken mag moet

In de trein vertel ik Elissa een beetje over de Growth Mindset, dat ze door níet te oefenen bang zal blijven voor het verkeerd uitspreken. En dat ze júist door fouten te maken oefent, en dat ze door het oefenen steeds beter wordt. “Leren is net als een ‘paadje in het gras’: de eerste keren dat je iets oefent, zie je het paadje nauwelijks. Maar hoe vaker je over hetzelfde paadje loopt, hoe meer je het gaat zien, en hoe beter het blijft bestaan. Dus maak maar lekker fouten! Ik ben trots op iedere fout die je maakt, want dan heb je geoefend en doorgezet en ben je beter geworden!”

Voorzichtig zegt ze wat zinnetjes. Er zitten nog foutjes in én er gaat al heel veel goed. Maar het belangrijkste: ze durft Engels te spreken, en ze zet door. Samen oefenen we verder. De zinnetjes klinken steeds beter, en ik zie haar vrolijkheid steeds meer toenemen: ze is blij dat ze zich over haar angst heen heeft gezet en dat ze – dankzij het oefenen – steeds meer zelfvertrouwen krijgt.

Durven falen: doe het voor!

Aangezien kinderen veel meer leren van wat ze voorgedaan krijgen (door hun ouders, docenten en anderen) dan van wat we ze gezégd wordt dat ze moeten leren, probeer ik alles wat ik mijn kinderen wil leren hen vóór te leven. Elissa is kort geleden gestart met gitaarles. Ik wil ook wel leren gitaarspelen, dus ik heb me voorgenomen al haar huiswerk mee te oefenen. Voorheen zou ik vooral het mooie resultaat laten horen. Maar nu oefen ik in hun bijzijn, maak ik zonder problemen fouten, oefen door, zeg hoe lastig ik het vind én hoe blij ik ben met mijn vooruitgang ten opzichte van vorige week. En Elissa doet vrolijk mee met fouten maken en doorzetten.

(Mezelf ook die growth mindset en imperfectie gunnen)

Vandaag met m’n fitness training schoot ik zelf weer in m’n oude modus: Ik was vroeger fit en sterk, maar mijn burn-out en hernia hebben ervoor gezorgd dat oefeningen die ik voorheen fluitend deed, nu erg moeizaam gaan. M’n perfectionisme kwam boven drijven, ik baal, heb zin om op te geven en er een goed excuus bij te verzinnen. Maar dan bedenk ik me dat ik er ‘nog niet’ ben, maar vandaag wel weer een stapje heb gezet richting een sterk en fit lijf. Morgen diezelfde growth mindset proberen te vinden bij mijn portretschilderles, en bij leren gitaarspelen. En oja, bij het bloggen (en de illustraties die ik erbij maak)…