Irritante ruzies! – Help je kinderen in 7 stappen góed ruziemaken

Terwijl ik langsloop hoor ik ze zeggen “Ja maar jij…”, “En jij altijd…”, “Niet waar, ik nooit…”, “Echt wel! En dat deed je ook toen die keer dat…” Hmmm, dit klinkt nog niet heel veelbelovend… Ik betwijfel of ze er deze keer zelf uit gaan komen om dit conflict op te lossen. Ik vermoed dat ik ze beter even kan helpen met het effectief aanpakken van hun ruzie.

De onuitgesproken boodschap van lichaamstaal

Ik kijk om de hoek de woonkamer in. Milan zit onverstoord aan de knikkerbaan te bouwen. Elissa zit ernaast met wat van de knikkers te spelen. Als je het gemopper niet had gehoord dat eraan vooraf ging, of de lichaamstaal van Milan en Elissa niet kent, zou je denken dat ze lekker aan het spelen zijn. Ieder hun eigen ding, rustig naast elkaar.

Maar ik ken ze beter.

Ik zie aan Milans houding dat hij Elissa buitensluit, de intimiderende grote broer aan het spelen is, maar zich daar ook niet helemaal lekker bij voelt.

En ik zie aan Elissa dat ze aan het binnenvetten is: dat ze heeft geprobeerd voor zichzelf op te komen, tegen de verdedigingslinie van de verbaal sterkere en qua boosheid/stugheid grotere broer is opgelopen, dat niet eerlijk vindt, er verdrietig én boos over is, maar ook niet weet wat ze er verder nog aan kan doen.

Onwil, onmacht of onkunde

Ik weet even niet goed waar ik beginnen moet om dit op te lossen.

Ik wil het gesprek niet boos of streng in gaan, want ik zie dat het geen bewuste onwil is, maar onmacht en onkunde. Ik wil ze niet op hun kop geven of zich stom laten voelen, want als je je schaamt, wordt het alleen maar lastiger om eerlijk te durven zijn over je niet zo aardige gedrag, welgemeend sorry te zeggen, of open te staan voor de emoties en beleving van de ander.

Angst niet assertiviteit genoeg te zijn

Ik wil ze helpen om te leren góed ruzie te maken. Want in je leven kom je zo vaak situaties tegen waarbij je het niet eens bent met een ander, maar er toch uit moet zien te komen.

Ik was zelf niet goed in effectief meningsverschillen oplossen. Ik was – en ben – stiekem bang dat ik niet assertief en snel genoeg ben met het aandragen van argumenten, en daardoor het onderspit zal delven. Dus ik probeerde conflicten of discussies altijd te voorkomen: of door lief, makkelijk en meegaand te zijn (en dus mijn eigen wensen een beetje weg te moffelen), of door het gesprek te mijden en maar stiekem te doen wat ik wilde. Maar ik ontdekte dat ik daar steeds ongelukkiger en banger van werd, me steeds onmachtiger ging voelen, minder trots werd op mezelf. En dat ik me steeds leger voelde omdat ik niet kreeg/mezelf wist te geven dat wat voor míj belangrijk was.

Tranen zijn een goede start

Ik begin maar ergens… Ik vraag Elissa “Heb je het naar je zin?” Direct springen de tranen in haar ogen. Fijn. Want een tijd terug beschermde ze haar gekwetstheid achter een harnas van boosheid en lukte het me daardoor heel moeizaam en soms niet om erachter te komen wat haar dwars zat, haar te steunen, en haar te helpen er een oplossing voor te vinden. Deze tranen laten zien dat ze zich open stelt; dat ze zich veilig genoeg voelt om eerlijk te durven zijn naar zichzelf en naar mij over haar gevoel van onmacht en verdriet. En me voldoende vertrouwt om haar te helpen.

Harnas van hardheid

Als ik iets de afgelopen jaren heb geleerd, is het wel dat we uit zelfbescherming tegen verdriet, pijn en schaamte vaak grijpen tot de beschermingsmiddelen van ‘er is niets aan de hand’ of die van boosheid, gemeen doen, of verdoven. Maar dat daarmee het probleem niet wordt opgelost. Je lijkt er sterker door te worden, maar eigenlijk verzwakt het je.

Emoties zijn de poort naar de oplossing

De beste manier om je sterker te gaan voelen, is door je pijn, je angst of je verdriet ‘aan te kijken’ (ipv ervan weg te kijken), het te erkennen, te voelen, en je vervolgens af te vragen wat je hiervan kunt leren en wat je ermee wilt doen. En als je dat niet in je eentje lukt; om dan hulp te vragen bij iemand bij wie je je veilig voelt.

Gelukkig kwamen er bij Elissa tranen. En ze vertelt: “Ik wil heel graag even wat uitproberen op de knikkerbaan, maar Milan wil dat niet en wordt direct boos. Het maakt niet uit hoe ik het vraag, hij blijft “nee” zeggen. En als ik dan boos word op hem, wint hij nog van mij door nog bozer te worden dan ik. Het is niet eerlijk! Hij wil altijd de baas spelen!”

Zero Sum Game

Dit doet me denken aan ‘Zero Sum Game’. Veel mensen denken dat het leven is als een spel waarin de balans altijd op 0 uit moet komen: als jij iets wilt winnen, kan dat alleen als iemand anders iets verliest. Het leven bestaat voor hen uit winnaars en verliezers. En als je niet wilt verliezen, moet je zorgen dat je wint; door sneller te zijn, bozer, intimiderender, egoistischer.

Win-win

Ik geloof hier niet in. Ik geloof in win-win. Dat als je maar goed luistert en je open stelt voor elkaars wensen, er een oplossing gevonden kan worden waarbij je beide winst haalt en blij bent met de uitkomst van je ruzie / meningsverschil / onderhandeling. Ik ben er nog niet supergoed in. Logisch na jaren van dit soort gesprekken mijden en niet voldoende kennis hebben over hoe je zo’n gesprek goed aanpakt als de wensen in eerste instantie ver uit elkaar lijken te staan.

Maar ik ben aan het leren. En ik probeer Milan en Elissa deze goede manier van ruzie maken / conflicten oplossen mee te geven. Ik voel me er vaak nog onhandig in, maar met elke keer dat we het er over hebben, worden we er alledrie wat beter in.

Goed ruziën in 7 stappen

1. Gebeurtenis: Beschrijf feitelijk wat er gebeurt: “ik zeg dat ik graag even iets uit wil proberen en je negeert het en wordt boos”

2. Emoties: Vertel wat het met je doet: “Ik word er verdrietig en boos van”

3. Behoefte: Geef aan wat je wilt: “Ik wil graag dat je naar me luistert en mij ook even mee laat spelen”

4. Begrip: Vraag om begrijp: “Wil je daar rekening mee houden?”

NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander

Terwijl we deze 4 stappen samen doorlopen, komt al snel een valkuil naar boven waar we als mensen veelvuldig instappen: we gaan invullen voor de ander wat die (volgens jou) denkt/wil. En we vinden die gedachte/wens maar niks, worden er bij voorbaat al boos over, en luisteren niet meer goed naar de ander.

Milan: “Ik wil gewoon doorgaan met bouwen en dat wil Elissa natuurlijk niet. En als zij wat gaat uitproberen, dan moet ik lang wachten en dat wil ik weer niet.”

Ik vraag Elissa: “Vertel eens wat je precies wilt.” Elissa: Ik wil een paar keer deze 10 knikkers achter elkaar van de knikkerbaan laten gaan en kijken wat er dan gebeurt.” Ik vraag haar hoe vaak ze dat precies wil. “5 keer ofzo”.

Dan vraag ik Milan: “Hoeveel tijd zou dat kosten? Vind je het okay als Elissa dat 5 keer doet?” Ik zie aan zijn gezicht dat hij vindt dat haar wens eigenlijk helemaal zo erg niet is. “Ja hoor. Maar ik wil het liefste wel ondertussen doorwerken aan de knikkerbaan”. Ik vraag Elissa of zij dat okay vindt. En ja hoor, dat vindt ze geen enkel probleem.

Dus verder met de volgende stappen:

5. Wensen helder krijgen: Krijg helder wat de wensen van beide partijen zijn. Luister goed naar elkaars wens, en herhaal die. Dat herhalen zorgt ervoor dat je

6. NIVEA: Wees je bewust van wat je in gedachten al invult over de ander. En probeer als mantra te krijgen: NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander wat die wil/vindt/doet/…

7. Overlap in oplossing: Zoek naar een overlap in de wensen. Wees hierbij creatief en denk aan onverwachte oplossingen. Dan kom je erachter dat de wensen vaak eigenlijk best tegelijk vervuld kunnen worden. Op andere momenten moet je allebei een klein stukje van je wens loslaten, maar de verbondenheid die je voelt van het naar elkaar luisteren, blijkt in the end zoveel waardevoller te zijn dan vol gaan voor je eigen zin krijgen en de ander teleurstellen en de band beschadigen.

De kracht van verbondenheid

Nadat we samen deze 7 stappen hebben doorlopen, geeft Milan Elissa even de tijd om haar ding te doen, en gaat zelf verder met bouwen. Daarna spelen ze nog 2 uur met de knikkerbaan. Samen. En de moppersfeer waar ze de hele ochtend in zaten, is verdwenen als sneeuw voor de zon. Omdat ze beide hun zin hebben gekregen. Maar ik vermoed vooral omdat ze hebben ervaren dat meningsverschillen niet iets negatiefs zijn, maar prima opgelost kunnen worden, waarbij je als bonus ook nog eens meer verbondenheid gaat voelen met elkaar.

Hoe gaan jullie thuis om met ruzies?

Welk effect heeft dit op de sfeer en het gevoel van verbondenheid in jullie gezin? En wat zijn jullie stappen in het oplossen van ruzies? Deel je verhaal! Ik ben heel benieuwd wat ik en anderen hiervan kunnen leren.