De kracht van chagrijnig (mogen) zijn - Waarom je kinderen chagrijnig laten zijn goed is voor hun toekomstige geluk en succes

Het effect van Meta-emotie

Ik merk het verschil in wat dit met mij doet: had hij chagrijnig lopen doen, dan was ik waarschijnlijk mopperig terug gaan doen, hem terecht gewezen, misschien wel boos naar z’n kamer gestuurd omdat hij onredelijk was gaan doen tegen Elissa.

Nu merk ik dat ik heel anders reageer; ik voel me warm worden, begrip naar boven komen, en ik vraag hem wat hij nodig heeft. Chagrijnig wordt je als je moe bent, en er wat dingen niet zo lopen zoals je eigenlijk wilt. Het laatste wat je dan nodig hebt is iemand die je wegstuurt, of die zegt wat je allemaal verkeerd doet. Terwijl je je al rot voelt.

Ik zie hem ontspannen nu hij merkt dat z’n chagrijnigheid er mag zijn, en dat er even voor hem gezorgd wordt.

De onderliggende behoefte achterhalen

Hij antwoord dat hij even rustig wil zitten. Wat drinken zou ‘ie wel lekker vinden. En daarna wil hij graag zo snel mogelijk z’n huiswerk maken, zodat dat niet meer door z’n hoofd zal spelen en z’n hoofd het rustiger heeft. En of ik hem daar een beetje bij kan helpen, want hij moet iets maken, wat de dag ervoor was mislukt, en nu opnieuw moet. Hij zegt het met neerhangende schouders. Ik zie dat de moed hem een beetje in z’n schoenen is gezonken.

Als we even later samen aan z’n huiswerk zitten ebt z’n chagrijnige bui al snel weg. En vertrouwen en vrolijkheid komen er voor terug.

Leren kijken naar je emoties

’s Avonds als ik hem naar bed breng, vertel ik hem hoe bijzonder ik het vind dat hij zijn chagrijnige bui benoemde, voordat hij erdoor bevangen was. Hij kijkt me verbaasd aan; “O? Hoezo is dit bijzonder?” Ik vertel hem, dat als je ín je emotie zit, zoals bijvoorbeeld in een boosheid, dat je alleen bezig bent met het boos voelen en boos doen. En waarschijnlijk boosheid terug krijgt van de mensen om je heen. Als het je lukt om je boosheid – of andere emoties – als het ware van een afstandje te bekijken, dan heb je de ruimte om je af te vragen waardoor het komt, wat je nodig hebt, en te kiezen wat je ermee wilt doen. Zoals even om een arm om je heen vragen, of zorgzaamheid, of even op jezelf mogen zijn. Wat dan ook. Daardoor zal die emotie veel sneller oplossen. Ik zie hem trots zijn op zijn onverwachte talent. Dit gaat hij vaker toepassen. Wat gun ik het hem dat hij dit nu al onder de knie krijgt!

Het effect van het wegduwen of ontkennen van emoties

Wegduwen van je gevoelens. Ik heb het zo vaak gedaan. Maar ik merkte: ze gaan er niet van over. Sterker nog; ze werden er alleen maar heftiger van. Steeds weer een druppel erbij in m’n emotie-emmer. Anderen voelen dat. Die raken geïrriteerder. En dat versterkt elkaar. Waardoor ik niet alleen meer het originele nare gevoel had, maar nu ook nog schuldgevoel. En op gegeven moment barst de bom. Boos. Afstand. Dan denk je dat het aan die ander ligt. Maar het ligt er vooral aan dat je je eigen behoefte (waar je emotie slechts een signaallampje voor was) lang hebt genegeerd.

Emoties zijn signaallampjes

Tegenwoordig lukt het me steeds vaker om emoties te zien als waardevolle signaallampjes; ze vragen ergens aandacht voor. Niet mee gaan in het gevoel, maar bekijken wat er speelt, nadenken over wat ik nodig heb, het evt benoemen naar de ander, en vervolgens m’n behoefte serieus te nemen. In alle rust. Het mooie dat ik steeds meer ontdek: dat m’n omgeving dán juist graag mee werkt.

Irritante vragen! Of is dat het niet…?

Zoals vanavond: ik ben moe. Mijn vriend vraagt me tijdens het eten allemaal geïnteresseerde vragen; over hoe mijn dag was, of ik nog leuke reacties op m’n blog had gekregen, m’n plannen voor de volgende dag. Ik merk dat ik geïrriteerd raak. Maar omdat ik inmiddels heb geleerd rustig na te gaan wat er echt aan de hand is, trek ik het los van de gedachte “wat is hij irritant met z’n vragen” en vraag ik me af “waardoor irriteert dit me?” Antwoord volgt snel: ik ben moe, had een overvolle, drukke dag, en heb behoefte aan rust, aan stilte, en aan even alleen zijn. Even weer intunen op mezelf in plaats van afstemmen op anderen. Voorheen mocht ik van mezelf geen irritatie voelen als de ander feitelijk niks verkeerd doet (zoals aardige, geïnteresseerde vragen stellen). Maar dan stapelde de irritatie zo op, dat op gegeven moment de bom barst. Ruzie. Nu durf ik het signaallampje de aandacht te geven die het verdient, en weet ik er uit op te maken waar het aandacht voor vraagt.

#durftevragen

Dus ik vertel hem rustig dat ik even wat eigen tijd nodig heb. Dat ik behoefte heb aan in m’n eentje een stuk te gaan wandelen. Hij heeft er alle begrip voor.

Het is voor mij echt een ontdekking geweest om te merken hoe begripvol en meegaand mensen op je behoeftes reageren, als je ze rustig weet te benoemen (versus vanuit irritatie: “Ik vind het zo irritant als je al die vragen op me afvuurt! Laat me nou eens met rust!”). Hoe vaker ik dit toe pas, hoe meer ik overtuigd ben geraakt van het nut van leren herkennen en begrijpen van emoties en de onderliggende behoeftes.

Samen op zoek naar de betekenis van die signaallampjes

De eerstvolgende keer dat je kind vol in de emotie schiet, ga dan niet – zoals onze bijna natuurlijke neiging is – mee in die emotie, het spiegelen, of verwijten dat het niet zo geëmotioneerd mag zijn. Emoties zijn niet slecht, ze zijn niet goed; ze zijn er gewoon. Het zijn signaallampjes die aangeven dat er iets aan de hand is dat niet lekker loopt. Dus reageer niet boos terug op je boze kind, en niet chagrijnig tegen je chagrijnende kind. Benoem de emotie die je bij je kind ziet, en ga samen op zoek naar de behoefte die eronder zit, en naar de oorzaak dat dit signaallampje is gaan branden: “ik merk dat je chagrijnig bent. Wat is er gebeurd / aan de hand dat je chagrijnig bent geworden? Wat heb je nu nodig?”

#durfhetvoortedoen

En de beste manier om je kinderen te leren om te gaan met hun emoties, is het ze voor te leven. Dus als je zelf merkt dat je chagrijnig of boos of teleurgesteld of verdrietig wordt, vertel je kinderen er dan over hoe je dat gevoel bij jezelf opmerkt zonder dat je het gevoel bént. Vertel over wat je onderliggende behoeftes zijn. Dan kun je daarna rustig aan ze vertellen dat je er bijvoorbeeld behoefte aan hebt dat ze hun spullen niet zo laten slingeren, maar uit zichzelf opruimen. Dat je er moe van wordt als je ze steeds moet herinneren. Milan en Elissa reageren hier veel begripvoller en meewerkender op dan op de eerdere “ruim je rommel nou eens op!”

-> Probeer het eens! Of regelmatig 😉

Emotionele intelligentie

Ik heb me de afgelopen jaren veel verdiept in de waarde van emoties, en het aanleren van Emotionele Intelligentie ofwel EQ. Eén van de dingen die me opvielen was dat een hoog EQ een grotere invloed heeft op professioneel succes dan een hoog IQ. En dat een hoog EQ van grote invloed is op ons geluk. Maar ook dat we er niet mee geboren worden, en het dus aangeleerd moeten krijgen om het te kunnen. Alleen door wie? Op scholen leren onze kinderen het niet. Dus zullen wij het ze moeten leren. Wil je meer weten?

In een kort leuk filmpje van The School of Life wordt het eenvoudig uitgelegd. Een quote uit het filmpje: “Emotional Intelligence (EI) = hoe onszelf te interpreteren, waar onze emoties uit ontstaan, hoe onze jeugd ons beïnvloedt, en hoe we het best kunnen navigeren door onze angsten en wensen.”

In de TEDx talk Emotional Intelligence – the Skills Our Students Deserve zegt spreker Ronan Habib (geïnspireerd op het werk van professor Daniel Goleman, dat ik ook gelezen heb): “EI = de emoties van jezelf en andere mensen te monitoren, deze emoties te labelen, de emotionele informatie te gebruiken om te denken en uiteindelijk gedrag te begeleiden. EI omvat vaardigheden als: zelfbewustzijn, zelfregulering/management, sociale vaardigheden, empathie, motivatie/passie.”